هسته پژوهشی گیاهان دارویی

هسته پژوهشی گیاهان دارویی

مسئول هسته: دکتر مجید قربانی جاوید

ایران با داشتن حدود 2500 گونه گیاه دارویی، ادویه­ای و معطر که 1730 گونه آن اندمیک (بومی و انحصاری) می­باشد، مهد گیاهان دارویی در جهان است، تولید و صادرات فله­ای و یا اندکی فرآورده­های این گیاهان که عمدتاً زعفران، زیره، گل محمدی، آویشن، سیاه دانه، زنیان، رازیانه و بابونه می­باشند حدود 270 هزار دلار درآمد ارزی برای کشور در سالهای اخیر داشته است و با برنامه ریزی­های صورت گرفته این رقم می­بایست به 5 میلیارد دلار در افق 1404 افزایش یابد و افزایش سطح زیرکشت 500 هزار هکتار و ایجاد یک میلیون اشتغال تا آن زمان پیش بینی شده است. از سوی دیگر ظرفیت اسمی تولید و صادرات عصاره، اسانس و عرقیات از 59 هزار تن به 172 هزار تن در سال گذشته رسیده است که تا سال 1404 باید به 400 هزار تن برسد. اما از سوی دیگر ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان واقع شده است و با توجه به کاهش نزولات جوی در طی دهه اخیر حدود 70 درصد اراضی ایران با مشکل کمبود منابع آبی روبرو می­باشد. از آنجائیکه تنش­های محیطی از جمله خشکی باعث کاهش 50 درصدی عملکرد گیاهان زراعی می­شود، تغییر الگوی کشت در مناطق خشک کشور و جایگزینی گیاهان دارویی بومی که تحمل بالایی در مقابل خشکی دارند بجای گیاهان زراعی بمنظور حفظ درآمد کشاورزان و جلوگیری از مهاجرت آنها دور از انتظار نیست، لذا بمنظور توسعه پایدار کشاورزی و حفظ حداکثر پتانسیل تولید گیاهان دارویی راهبردی کشور تحت عوامل نامساعد محیطی، تحقیق، بررسی و ارزیابی مستمر این گیاهان و کاربرد روش­های مناسب به زراعی و به نژادی به طور اختصاصی برای این گیاهان بمنظور افزایش تحمل به تنش­ خشکی و افزایش عملکرد آنها از مهمترین اهداف تحقیقاتی در این زمینه می­باشد. لذا هسته پژوهشی گیاهان دارویی در دانشکدگان ابوریحان- دانشگاه تهران بعنوان مرکز علمی واقع در منطقه خشک با متوسط بارندگی 140 میلیمتر در سال با پیشینه تحقیقاتی گسترده و اجرای طرح­های متعدد کلان در زمینه گیاهان دارویی و دارا بودن پتانسیل اعضائ هیات علمی خبره در این زمینه و امکانات لازم برای انجام تحقیقات گیاهان دارویی و ادویه­ای ضروری در سال 1401 تشکیل گردید.

اهداف وبرنامه های هسته پژوهشی گیاهان دارویی:

1-مطالعه و تحقیق بر روی گیاهان دارویی راهبردی (استراتژیک) مناطق خشک کشور از جمله، زعفران، زیره، رازیانه، زنیان، بابونه، آویشن، سیاه دانه

2- جمع آوری اکوتیپ های وحشی گیاهان دارویی مورد نظر از کل کشور و بررسی آنها با هدف اهلی و زراعی نمودن

3- ارزیابی های فنولوژی، مورفولوژی و فیزیولوژی و عملکردی اکوتیپ­ها با هدف انتخاب سازگارترین آنها در شرایط زراعی

3- انتخاب بهترین اکوتیپ های متحمل به تنش خشکی و بررسی تأثیر روشهای گوناگون به زراعی در بهبود عملکرد آنها

4- ارزیابی ژنتیکی اکوتیپ ­های متحمل به خشکی و بهبود عملکرد آنها از طریق انتقال ژن و یا تلاقی با ارقام پر بازده

5- معرفی ارقام جدید اصلاح شده گیاهان دارویی و انتقال دانش فنی به تولید کنندگان این گیاهان برای افزایش تولید در شرایط خشکی